دیاگ چیست؟ معرفی و آموزش نحوه کار با دیاگ

آیا می‌خواهید خطاهای خودروی خود را به‌سرعت شناسایی و رفع کنید؟ دیاگ یک ابزار پیشرفته است که به کاربران کمک می‌کند تا مشکلات خودرو را به‌صورت دقیق تحلیل کرده و باعث بهبود عملکرد خودرو شوند . استفاده از دیاگ نه‌تنها برای تعمیرکاران حرفه‌ای، بلکه برای کاربران مبتدی نیز کاربردی است.

در این مقاله، با مفهوم دیاگ، کاربردهای آن و روش‌های استفاده آشنا می‌شوید. چه تازه‌کار باشید و چه یک متخصص، این راهنما برای شما نوشته شده است تا بتوانید از دیاگ به کاربردی ترین شکل ممکن استفاده کنید.

بخش اول: معرفی دیاگ

دیاگ

مخفف کلمه دیاگنوسیس در زبان انگلیسی است که معنای تشخیص دادن یا عیب یابی، معادل فارسی آن است. در خصوص خودرو و ماشین آلات، به مراحل عیب یابی و شناسایی مشکلات اصطلاحا دیاگ زدن (تشخیص دادن) گفته میشود.

دستگاه دیاگ

یک ابزار الکترونیکی است که به خودرو شما از طریق درگاه قرار داده شده بر روی خودرو، متصل میشود. دستگاه دیاگ با اتصال به خودرو شما میتواند اطلاعات بسیار زیادی را از آن دریافت کند. این اطلاعات شامل کدهای خطا، وضعیت سنسورها و عملگرها و غیره است. دستگاه دیاگ در مدل های مختلفی عرضه میشود که تفاوت آن ها در نوع عملیاتی است که برای شما انجام میدهند. شرکت های مختلفی نظیر لانچ، اوتل، بوش و ... اقدام به تولید و فروش دستگاه دیاگ میکنند. شما باید با توجه به نیاز خود دستگاه دیاگ مناسب را تهیه کنید. 

اتوماتیو دیاگ یا عیب یابی وسایل نقلیه خودرو(automotive diagnosis)

به فرآیند تشخیص عیب های خودرو بصورت هوشمند گفته میشود. رویه عیب یابی خودرها به کمک قطعه ای بنام ایسیو(ECU) انجام میشود که مخفف واحد کنترل الکترونیکی است. این قطعه بعنوان یک کامپیوتر بسیار کوچک(کوچک از نظر ابعاد و کارکرد) در خودرو به واحدهای الکترونیکی خودرو متصل است. هر بخش از خودرو که دچار مشکلی شود خطا را برای ایسیو ارسال میکند و ایسیو این خطا هارا در خود ذخیره میکند. تعمیرکار با اتصال دستگاه دیاگ به خودرو خطا های موجود در ایسیو را فراخوانی کرده و از مشکلات موجود در حال حاضر و یا مشکلات ایجاد شده در طول زمان مطلع میشود. برای اطلاع دقیق از نحوه ارجاع و شناسایی خطا های خودرو مقاله راهنمای عیب یابی خودرو و موتور سیکلت را مطالعه بفرمایید.

نرم افزار دیاگ

تمامی دستگاه های دیاگ دارای برنامه ای مخصوص برای خود هستند. این نرم افزار های دیاگ وظیفه پردازش اطلاعات دریافتی از خودرو توسط دستگاه دیاگ را بر عهده دارند. به عبارتی دیگر اطلاعات خودرو در این نرم افزار ها پردازش شده و به شما نمایش داده میشود. معمولا برای نصب و استفاده از نرم افزار دیاگ نیاز به یک تبلت، موبایل و یا لپ تاپ خواهید داشت(با توجه به سیستم مورد نیاز برای اجرا آن نرم افزار) ولی در برخی از دستگاه های دیاگ ارائه شده، نرم افزار دیاگ بر روی خود دیاگ نصب و اجرا میشود. در انتهای صفحه یک مقاله با عنوان "نرم افزار دیاگ معرفی مقایسه و قیمت" لینک شده است که برای مطالعه بیشتر در مورد نرم افزار دیاگ میتوانید از آن استفاده کنید.

عیب یابی روی بُرد (On-board diagnostics)

دیاگ سر خود یا عیب یابی روی بُرد بصورت مخفف OBD نامیده میشود که به قابلیت خود عیب یابی و گزارش دهی خودروهای مدرن اشاره دارد. با استفاده از عیب یابی روی بُرد مالک خودرو یا تعمیرکار امکان دسترسی به وضعیت زیرسیستم های مختلف موجود در خودرو را خواهد داشت. OBD در طول زمان بسیار پیشرفت کرده، در نسخه های اولیه بعد از شناسایی مشکل تنها یک چراغ روشن میشد که هیچ اشاره ای به ماهیت مشکل نمیکرد اما در نمونه های جدید جزئیات کاملی از مشکل ارائه میشود. در پیاده سازی های نوین OBD یک پورت دیجیتال انتقال داده با قابلیت ارجاع لحظه ای اطلاعات استفاده میشود و کدهای مشکل تشخیصی (diagnostic trouble codes) که بصورت مخفف DTC نامیده میشوند را به کامپیوتر مرکزی خودرو یا دستگاه عیب یاب خارجی ارسال میکند. این کدها بصورتی طراحی شدند که با معنی کردن آنها تکنسین میتواند به جزئیات بسیار زیادی از مشکل شناسایی شده در خودرو پی ببرد.

نام گذاری های گوناگون OBD

عیب یابی روی برد که عموما با عبارت OBD شناخته میشود در اروپا EOBD نامیده شده است. حرف E در این عبارت اشاره به اروپا دارد و این استانداری بهینه شده برای خودروهای فروخته شده در اروپا است. همینطور خودروهای فروخته شده در ژاپن JOBD دارند که حرف J اشاره به نام کشور ژاپن دارد. در استرالیا این نام گذاری به ADR تغییر کرده است.

شمای ساده از نحوه اتصالات بین اجرای نرم افزاری و سخت افزاری دیاگ

بخش دوم: نقش ایسیو خودرو در دیاگ

الکترونیک خودرو

سامانه های الکترونیکی (سامانه ای که از الکترون ها برای انجام کار مشخص استفاده میکند) شامل مجموعه ای که از واحد های کوچک هستند که در بخش های مختلف خودرو مثل: موتور، گیربکس، تعلیق، ایمنی و ... قراردارند. سامانه های الکترونیکی در سال 2010 چیزی در حدود 30% از ارزش یک خودرو را به خود اختصاص میدادند که درسال 2020 این عدد به بیشتر از 38% رسیده است. طبق اعلام CNN یک خودروی تولید شده در سال 2020 حداقل 50 و حداکثر 150 واحد کنترل الکترونیکی را در خود جا داده است. این واحد ها عموما با نام ایسیو یا ریزپردازنده در ایران شناخته میشوند که البته نام تخصصی و دقیق متفاوت با تعریف عمومی است.

ایسیو خودرو

ایسیو که معادل انگلیسی آن ECU نوشته میشود و مخفف عبارت Electronic Control Unit به معنای واحد کنترل الکترونیکی است. این یک ریز پردازنده یا کامپیوتر کوچک است که سامانه های مختلف الکترونیکی خودرو به آن متصل هستند و اطلاعات بین ایسیو و واحدهای مختلف رد و بدل میشود. این اطلاعات شامل فرمان ها، اخطار ها و خطا هاست که میتوانید در حافظه ایسیو نیز ذخیره شود. بصورت کلی ایسیو واحدی است که بعنوان کنترل کننده مرکزی خودرو عمل میکند و کلیه عملیات های انجام شده در خودرو را زیر نظر گرفته و موارد مورد نیاز را ثبت میکند. بصورت کلی ارتباط واحدهای الکترونیک خودرو با ایسیو بصورت زیر است.

بخش سوم: انواع دستگاه دیاگ

دسته بندی بر اساس تعداد برند تحت پوشش: ابزارهای دیاگ برای ماشین و موتور به چند نوع دسته بندی میشوند که یکی از رایجترین روشهای دسته بندی براساس پشتیبانی و پوشش خودرویی و برندی آن دستگاه میباشد. در جدول زیر ما به مقایسه دیاگ های مولتی برند (برای برند ها و مدل های مختلف خودرو و موتور سیکلت) و تخصصی (برای یک برند خاص) میپردازیم.

بسیاری از دیاگ ها برای کار روی یک مدل مشخص از خودرو ارائه شده اند برای مثال برخی از دیاگ ها فقط برای ماشین های سنگین و برخی فقط برای ماشین های سواری ارائه شده اند. همینطور مدلهایی وجود دارند که تنها روی موتورسیکلت ها کار میکنند. انواعی از دیاگ نیز تولید شده اند که کارکردهای بسیار تخصصی دارند برای مثال وظیفه بهینه سازی خودروهای آفرود، خودروهای ناسکار و ... را برعهده دارند. از آنجایی که برخی خودروسازها اقدام به استفاده از موتور و هسته عملیاتی برندهای دیگر میکنند از اینرو مدلهایی از دیاگ نیز وجود دارد که برای قطعه سازها تولید شده است. مثلا کامینز یک تولید کننده موتورهای سنگین و صنعتی است که از موتورهای تولید شده توسط کامینز در بسیاری از ماشین های سنگین(کامیون و اتوبوس) یا ماشین آلات راهسازی و ابزار آلات صنعتی استفاده شده است، متعاقبا دستگاه های دیاگی هم منتشر شده که عملیات عیب یابی را برای کامینز انجام میدهند.

بخش چهارم: آموزش کار با دیاگ (نحوه اتصال دیاگ به خودرو)

در این بخش چگونه متصل شدن دیاگ به خودرو و معرفی لوازم مورد نیاز برای انجام این فرآیند ذکر شده است.

نحوه اتصال دیاگ به خودرو

در ابتدا برای دیاگ زدن خودرو باید بتوانید سوکت دیاگ (OBD2) را بر روی خودرو خود پیدا کنید. (این درگاه 16 پین معمولا در زیر فرمان یا در کنسول وسط قرار دارد.)

پس از پیدا کردن این درگاه کافی است دستگاه دیاگ را به آن متصل کرده و حالت سوییچ را در وضعیتی که خودرو خاموش است بر روی ON قرار دهید. سپس دستگاه دیاگ را روشن کرده و به نرم افزار مربوطه متصل کنید. با استفاده از نرم افزار دیاگ میتوانید تمامی کد های خطا و گزارشات ایرادات خودرو را مشاهده کنید.(البته این گزارشات به صورت کد برای شما ارسال میشود که میتوانید برای تفسیر این کد ها به دفترچه راهنمای خودرو یا سایت ارائه دهنده خودرو مراجعه کنید. پس از تفسیر و شناختن کد های خطا خودرو میتوانید آن ها را پاک کنید.( در هرکدام از مراحل که به مشکلی برخوردید یا نمیدانستید باید چه کاری انجام دهید بهتر است به یک مکانیک حرفه ای در این زمینه مراجعه کنید)

توضیحات بالا فقط مربوط به خواندن و پاک کردن کد های خطا میباشد و برای انجام عملیات های دیگر شما نیاز به داشتن اطلاعات کافی در این حوزه خواهید داشت. دیاگ کالا هیچگونه دوره آموزشی برگزار نمیکند اما با برقراری ارتباط آنلاین بر روی خودرو میتوانیم به شما در انجام عملیات های مختلف کمک کنیم.

ابزار ها و لوازم مورد نیاز برای عیب یابی خودرو (دیاگ خودرو) 

در ابتدا باید این نکته را گفت که لوازم مورد نیاز برای دیاگ زدن خودرو با توجه به نوع دیاگ و برند خودرویی که میخواهید عملیات عیب یابی را برای آن انجام دهید، متفاوت است. با این حال لوازم عمومی و ضروری را به شما معرفی میکنیم:

دستگاه دیاگ یا اینترفیس : یک دستگاه الکترونیکی که توانایی دریافت و استخراج اطلاعات از ECU خودرو را دارد.

کابل های رابط دیاگ : کابل های بین دستگاه و خودرو و همچنین دستگاه و نمایشگر شما( بسته به نوع دیاگ دارد) 

نرم افزار دیاگ : برای پردازش اطلاعات استخراج توسط دستگاه و نمایش اطلاعات به شما (البته به این نکته توجه کنید که نرم افزار های متفاوتی برای خودرو ها وجود دارد که میتواند در کنار عیب یابی خودرو بسیار برای شما مفید باشد برای مثال نرم افزار کاتالوگ قطعات خودرو یا نرم افزار پروگرامر ECU)

لوازم دیگری نیز وجود دارد که تهیه آنها اختیاری ست و نبود آن ها خللی در کار عیب یابی خودرو به وجود نمی آورد. مانند چاپگر که برای پرینت اطلاعات پردازش شده توسط نرم افزار و دادن این اطلاعات به مشتری استفاده میشود.

پخش پنجم: راهنمای خرید دیاگ

نکات مهم در انتخاب دیاگ

1-نوع خودرو 

با توجه به خودرو های هدف شما برای انجام عیب یابی میتوانید دیاگ مورد نظر خودتان را پیدا کنید. منظور از نوع خودرو ، خودرو های سواری سنگین هیبریدی دیزلی و بنزینی میباشد. شما میتوانید دیاگی انتخای کنید که تمامی مدل های خودرو را پوشش دهد یا دیاگی انتخاب کنید که فقط بتوان بر روی خودرو های سواری از آن ها استفاده کرد.

2- نوع دیاگ

بسته به نوع نیاز شما ، میتوانید دیاگ های مولتی برند یا تخصصی برای خود تهیه کنید. دیاگ های مولتی برند برای انواع مختلف خودرو ساخته شده اند و میتوانند طیف وسیعی از خودرو های را پوشش دهند اما در طرف مقابل دیاگ هاب تخصصی با پوشش تمام عملیات ها بر روی یک برند خودرو کار میکنند.

3- قابلیت ها

دیاگ ها با قابلیت های مختلفی عرضه می شوند. برخی از قابلیت های رایج عبارتند از: خواندن و پاک کردن کدهای خطا ،مشاهده داده های زنده در زمان واقعی ،انجام تست های مختلف تنظیمات کامپیوتر خودرو ،پشتیبانی از چندین پروتکل ارتباطی

4- قیمت

دیاگ ها در طیف قیمتی گسترده ای عرضه می شوند. قیمت دیاگ به نوع، قابلیت ها، و برند آن بستگی دارد.

5- برند

برندهای مختلفی در زمینه تولید دیاگ فعالیت دارند. انتخاب یک برند معتبر با خدمات پس از فروش مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است.

6- مشاوره و نظرات کاربران

قبل از خرید دیاگ، نظرات کاربران را در مورد مدل های مختلف مطالعه کنید. این نظرات می توانند اطلاعات مفیدی در مورد عملکرد و قابلیت های دیاگ به شما ارائه دهند.

معرفی بهترین دیاگ های موجود در بازار 

به توجه به نوع خودرو های هدف میتوان دیاگ های زیادی به شما معرفی کرد. 

برای مثال در زمینه مولتی برند دیاگ اوتل بسیار قدرتمند عمل میکند.(البته قیمت بسیار بالایی دارد) یا دیاگ لانچ شما را از هر ابزار عیب یابی دیگر بی نیاز خواهد کرد.

دیاگ جی اسکن یک ابزار عیب یابی ساخت ایران میباشد که بر روی خودرو های ایرانی بسیار قدرتمند عمل میکند و به علت داشتن زبان فارسی بسیار در بین مکانیک ها محبوب است. در بین دیاگ های ساده تر با قیمت کمتر میتوانید از ایزی دیاگ های لانچ ، دیاگ های OBD  و یا ELM327 استفاده کنید.

در زمینه تخصصی برای هر برند یک دیاگ رسمی و اورجینال ارائه شده است که با تهیه آن میتوانید تمامی عملیات ها را بر روی ECU خودرو خود انجام دهید.

قیمت دیاگ

قیمت دیاگ بسته به نوع دیاگ و عملیاتی که برای شما انجام میدهد میتواند بسیار متفاوت باشد.

دیاگ ها اوتل در زمان نوشتن این مقاله قیمتی در حدود 150 الی 160 میلیون تومان دارند. 

دیاگ های لانچ از  قیمت (که مربوط به ایزی دیاگ های این شرکت میباشد ) 10 میلیون تومان تا (دیاگ های مولتی برند تبلت دار که قابلیت پشتیبانی همزمان از خودرو های سواری وسنگین را دارا میباشد.) 80 میلیون تومان متفاوت است.

در بین دیاگ های ایرانی ، دیاگ موتور آزمای ثمین با پکیج کامل نرم افزاری قیمت در حدود 40 میلیون تومان دارد . دیاگ جی اسکن نیز در حدود همین قیمت میباشد.

در زمینه دیاگ های تخصصی قیمت ها متفاوت است . برای مثال دیاگ پورشه قیمتی در حدود 70 میلیون تومان و دیاگ پژو در حدود 14 تومان میباشد. (دیاگ های تخصصی و مولتی برند در دیاگ کالا با نرم افزار رایگان و آخرین نسخه آن دیاگ خدمت مشتریان عزیز تقدیم میشود)

بخش ششم: معرفی انواع دیاگ

انواع دیاگ خودرو 

دیاگ لانچ، دیاگ‌های لانچ یکی از محبوب‌ترین دیاگ‌های موجود در بازار هستند. آنها طیف گسترده‌ای از قابلیت‌ها را ارائه می‌دهند و برای استفاده با انواع خودروها مناسب هستند.

دیاگ اتوکام، این دیاگ، یک ابزار تشخیصی قدرتمند است که برای استفاده حرفه‌ای‌ها طراحی شده است. این قابلیت‌ها شامل خواندن و پاک کردن کدهای خطا، مشاهده داده‌های زنده در زمان واقعی، انجام تست‌های مختلف، تنظیمات کامپیوتر خودرو، پشتیبانی از چندین پروتکل ارتباطی و همچنین برنامه‌ریزی و کدینگ ECU می‌شود. دیاگ Autocom CDP Pro برای استفاده با طیف وسیعی از خودروها، از جمله خودروهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی مناسب است.

دیاگ دلفی، این دیاگ، یک ابزار تشخیصی محبوب است که برای استفاده با طیف وسیعی از خودروها مناسب است. این قابلیت‌ها شامل خواندن و پاک کردن کدهای خطا، مشاهده داده‌های زنده در زمان واقعی، انجام تست‌های مختلف و پشتیبانی از چندین پروتکل ارتباطی می‌شود. دیاگ Delphi DS150E به دلیل قیمت مناسب و کارایی بالا، از جمله دیاگ‌های محبوب در بازار به شمار می‌رود.

دیاگ اوتل، این دیاگ، یک ابزار تشخیصی با قابلیت‌های کامل است که برای استفاده با طیف وسیعی از خودروها مناسب است. این قابلیت‌ها شامل خواندن و پاک کردن کدهای خطا، مشاهده داده‌های زنده در زمان واقعی، انجام تست‌های مختلف، تنظیمات کامپیوتر خودرو، پشتیبانی از چندین پروتکل ارتباطی و همچنین برنامه‌ریزی و کدینگ ECU می‌شود. دیاگ اوتل به دلیل قابلیت‌های پیشرفته و پشتیبانی از زبان فارسی، از جمله دیاگ‌های محبوب در بازار ایران به شمار می‌رود.

آموزش کار با دیاگ

نحوه اتصال دیاگ به خودرو

استفاده از نرم افزار دیاگ

 تفسیر کد های خطا

 رفع عیب با دیاگ

دیاگ و عیب یابی 

دیاگ چه مشکلاتی را نشان میدهد

عیب یابی ABS با دیاگ

عیب یابی ایربگ با دیاگ

عیب یابی موتور با دیاگ

استفاده از دیاگ گارانتی را باطل میکند

انتخاب مرکز تعمیراتی مناسب برای دیاگ

قوانین مربوط به استفاده از دیاگ