دیاگ

بخش اول: تعاریف

دیاگ

مخفف کلمه دیاگنوسیس در زبان انگلیسی است که معنای تشخیص یا عیب یابی معادل فارسی آن است. در خصوص ماشین آلات مکانیکی و الکترونیکی به مراحل عیب یابی و شناسایی مشکلات اصطلاحا دیاگ زدن (تشخیص زدن) گفته میشود.

دستگاه دیاگ

یک ابزار الکترونیک است که برای ارتباط با واحدهای کنترل خودرو و خواندن اطلاعات استفاده میشود، در برخی موارد از این دستگاه برای برنامه ریزی مجدد نیز استفاده میکنند. ابزارهای مختلفی برای طیف گسترده ماشین آلات ارائه شده که با اتصال به ماشین اطلاعاتی را از خودرو دریافت میکنند و بر اساس آن اقدام به نمایش خطاها یا مشکلات میکنند. به این ابزار اصطلاحا دستگاه دیاگ گفته میشود. دستگاه دیاگ ابزاری است که به کمک آن عملیات تشخیصی یا عیب یابی بر روی یک ماشین انجام میشود. شرکت های مختلفی نظیر لانچ، اوتل، بوش و ... اقدام به تولید و فروش دستگاه دیاگ میکنند.

اتوماتیو دیاگ یا عیب یابی وسایل نقلیه خودرو(automotive diagnosis)

به فرآیند تشخیص عیب های خودرو بصورت هوشمند گفته میشود. رویه عیب یابی خودرها به کمک قطعه ای بنام ایسیو(ECU) انجام میشود که مخفف واحد کنترل الکترونیکی است. این قطعه بعنوان یک کامپیوتر بسیار کوچک(کوچک از نظر ابعاد و کارکرد) در خودرو به واحدهای الکترونیکی خودرو متصل است. هر بخش از خودرو که دچار مشکلی شود خطا را برای ایسیو ارسال میکنم و ایسیو این خطا هارا در خود ذخیره میکند. تعمیرکار با اتصال دستگاه دیاگ به خودرو خطا های موجود در ایسیو را فراخوانی میکند و از مشکلات موجود در حال حاضر و یا مشکلات ایجاد شده در طول زمان مطلع میشود. برای اطلاع دقیق از نحوه ارجاع و شناسایی خطا های خودرو مقاله راهنمای عیب یابی خودرو و موتور سیکلت را مطالعه بفرمایید.

نرم افزار دیاگ

برنامه هایی که اطلاعات دریافت شده از خودرو به واسطه دستگاه دیاگ را دریافت میکنند و آنرا برای کاربر انسانی قابل مشاهده و بررسی میسازند نرم افزار دیاگ هستند. به عبارت دیگر میتواند گفت رابط کاربری دیاگ که برای خوراک پذیرسازی ساختار دیاگ نزد انسان استفاده میشود نرم افزار دیاگ است. این نرم افزارها میتواند روی خودر دستگاه دیاگ نصب شده باشد و یا با نصب روی یک دستگاه متفرقه نظیر موبایل و لپتاب به دستگاه دیاگ متصل شوند. در انتهای صفحه یک مقاله با عنوان "نرم افزار دیاگ معرفی مقایسه و قیمت" لینک شده است که برای مطالعه بیشتر در مورد نرم افزار دیاگ میتوانید از آن استفاده کنید.

عیب یابی روی بُرد (On-board diagnostics)

دیاگ سر خود یا عیب یابی روی بُرد بصورت مخفف OBD نامیده میشود که به قابلیت خود عیب یابی و گزارش دهی خودروهای مدرن اشاره دارد. با استفاده از عیب یابی روی بُرد مالک خودرو یا تعمیرکار امکان دسترسی به وضعیت زیرسیستم های مختلف موجود در خودرو را خواهد داشت. OBD در طول زمان بسیار پیشرفت کرده، در نسخه های اولیه بعد از شناسایی مشکل تنها یک چراغ روشن میشد که هیچ اشاره ای به ماهیت مشکل نمیکرد اما در نمونه های جدید جزئیات کاملی از مشکل ارائه میشود. در پیاده سازی های نوین OBD یک پورت دیجیتال انتقال داده با قابلیت ارجاع لحظه ای اطلاعات استفاده میشود و کدهای مشکل تشخیصی (diagnostic trouble codes) که بصورت مخفف DTC نامیده میشوند را به کامپیوتر مرکزی خودرو یا دستگاه عیب یاب خارجی ارسال میکند. این کدها بصورتی طراحی شدند که با معنی کردن آنها تکنسین میتواند به جزئیات بسیار زیادی از مشکل شناسایی شده در خودرو پی ببرد.

نام گذاری های گوناگون OBD

عیب یابی روی برد که عموما با عبارت OBD شناخته میشود در اروپا EOBD نامیده شده است. حرف E در این عبارت اشاره به اروپا دارد و این استانداری بهینه شده برای خودروهای فروخته شده در اروپا است. همینطور خودروهای فروخته شده در ژاپن JOBD دارند که حرف J اشاره به نام کشور ژاپن دارد. در استرالیا این نام گذاری به ADR تغییر کرده است.

شمای ساده از نحوه اتصالات بین اجرای نرم افزاری و سخت افزاری دیاگ

بخش دوم: نقش ایسیو در دیاگ

الکترونیک خودرو

سامانه های الکترونیکی (سامانه ای که از الکترون ها برای انجام کار مشخص استفاده میکند) شامل مجموعه ای که از واحد های کوچک هستند که در بخش های مختلف خودرو مثل: موتور، گیربکس، تعلیق، ایمنی و ... قراردارند. سامانه های الکترونیکی در سال 2010 چیزی در حدود 30% از ارزش یک خودرو را به خود اختصاص میدادند که درسال 2020 این عدد به بیشتر از 38% رسیده است. طبق اعلام CNN یک خودروی تولید شده در سال 2020 حداقل 50 و حداکثر 150 واحد کنترل الکترونیکی را در خود جا داده است. این واحد ها عموما با نام ایسیو یا ریزپردازنده در ایران شناخته میشوند که البته نام تخصصی و دقیق متفاوت با تعریف عمومی است.

ایسیو خودرو

ایسیو که معادل انگلیسی آن ECU نوشته میشود و مخفف عبارت Electronic Control Unit به معنای واحد کنترل الکترونیکی است. این یک ریز پردازنده یا کامپیوتر کوچک است که سامانه های مختلف الکترونیکی خودرو به آن متصل هستند و اطلاعات بین ایسیو و واحدهای مختلف رد و بدل میشود. این اطلاعات شامل فرمان ها، اخطار ها و خطا هاست که میتوانید در حافظه ایسیو نیز ذخیره شود. بصورت کلی ایسیو واحدی است که بعنوان کنترل کننده مرکزی خودرو عمل میکند و کلیه عملیات های انجام شده در خودرو را زیر نظر گرفته و موارد مورد نیاز را ثبت میکند. بصورت کلی ارتباط واحدهای الکترونیک خودرو با ایسیو بصورت زیر است.

.

.

بخش سوم: انواع دستگاه دیاگ

دسته بندی بر اساس تعداد برند تحت پوشش: ابزارهای دیاگ برای ماشین و موتور به چند نوع دسته بندی میشوند که یکی از رایجترین روشهای دسته بندی بر اساس پوشش (شمول) دستگاه میباشد بدان معنا که دستگاه چه برند یا برندهای خودرویی را پوشش میدهد. در جدول زیر ما به مقایسه دیاگ های مولتی برند و تخصصی برای یک برند میپردازیم.

دسته بندی بر اساس نوع خودوری تحت پوشش: بسیاری از دیاگها برای کار روی یک مدل مشخص از خودرو ارائه شده اند برای مثال برخی دیاگ ها فقط برای ماشین های سنگین و برخی فقط برای ماشین های سواری ارائه شده اند. همینطور مدلهایی وجود دارند که تنها روی موتورسیکلت ها کار میکنند. انواعی از دیاگ نیز تولید شده که کارکردهای بسیار تخصصی دارند برای مثال وظیفه بهینه سازی خودروهای آفرود، خودروهای ناسکار و ... را برعهده دارند. از آنجایی که برخی خودروسازها اقدام به استفاده از موتور و هسته عملیاتی برندهای دیگر میکنند از اینرو مدلهایی از دیاگ نیز وجود دارد که برای قطعه سازها تولید شده است. مثلا کامینز یک تولید کننده موتورهای سنگین و صنعتی است که از موتورهای تولید شده توسط کامینز در بسیاری از ماشین های سنگین(کامیون و اتوبوس) یا ماشین آلات راهسازی و ابزار آلات صنعتی استفاده شده است، متعاقبا دستگاه های دیاگی هم منتشر شده که عملیات عیب یابی را برای کامینز انجام میدهند.

((این مقاله در حال تکمیل است...))